Vademecum Zoönosen

Voor elke activiteit bij een humane ziekte geldt, tenzij anders vermeld:

Anonieme meldingen humaan aan het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIB.
(Primaire lab diagnostiek bij de mens gebeurt in elk medisch microbiologisch laboratorium, indien anders wordt dit vermeld in het tabel nog nakijken voor PCR , Kweek, grampreparaat).
Afname materiaal gebeurt door de behandelend arts, tenzij anders vermeld.
Bronopsporing bij de mens en contactopsporing bij blootgestelden aan de bron.
Publieksvoorlichting en materialen door de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten ).
De bedrijfsarts meldt beroepsziekten van werknemers en meldt aan het Nederlands Centrum voor beroepsziekten voor de registratie van beroepsziekten. De werkgever is verantwoordelijk voor de voorlichting aan de werknemers.
Standaard Landelijke surveillance van patiënten RIVM-CIB-EPI , wordt alleen benoemd als een tweede of andere organisatie surveilleert.

Netwerk Referentielaboratoria | RIVM
Het RIVM stuurt een dekkend diagnostisch netwerk van medisch-microbiologische referentielaboratoria in Nederland aan ten behoeve van de openbare gezondheidszorg. De kerntaken van de referentielaboratoria omvatten referentiediagnostiek, verzamelen van referentiematerialen, wetenschappelijk advies, samenwerking en onderzoek, monitoring, (vroeg)signalering en uitbraakmanagement.

Inventarisatie nationale CBRNe-expertise en -signalering | RIVM

Meldpagina | Dutch Wildlife Health Centre (DWHC)

Antrax (Bacillus anthracis)

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) antrax bij vee en zoogdieren (Miltvuur)	Dierenarts Dierhouder Laboratorium
Bestrijdingsplichtig: JA	NVWA
Verzamelen van materialen voor diagnostisch onderzoek bij (geïmporteerde) dierlijke materialen (huiden e.d.)	NVWA
Toezicht op import van huiden en andere potentieel risicovolle dierlijke materialen	NVWA
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij dieren en dierlijke materialen	WBVR Wageningen Bioveterinary Research (Wageningen Bioveterinary Research )
Risico-inschatting bij “witte kuilen”	NVWA
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	WBVR
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Nominale melding van humane gevallen aan de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten ) (dubbele meldingsplicht, WPG groep C)	Behandelend arts
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: Grampreparaat	Microbiologisch laboratorium
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: kweek	Elk medisch microbiologisch laboratorium
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: PCR	RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM))-IDS
Determinatie van stammen bij de mens	RIVM-CIb-IDS Diagnostisch vademecum (IDS)
Contactopsporing (blootgestelden aan de bron/aan de patiënt)	GGD
Landelijke surveillance van bacteriestammen	Nog niet voorgekomen
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	Arts-microbioloog Infectioloog

Mpox (Monkeypoxvirus)

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) apenpokken bij zoogdieren (Apenpokken)	Dierenarts Dierhouder Laboratorium
Bestrijdingsplichtig: JA	NVWA
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij dieren	WBVR Wageningen Bioveterinary Research (Wageningen Bioveterinary Research )
Typering van stammen	Erasmus MC
Bronopsporing bij dieren	NVWA
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	Erasmus MC
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Nominale melding van humane gevallen aan de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten ) (meldingsplicht, WPG groep B1)	Behandelend arts Microbiologisch laboratorium
Melding van humane gevallen aan RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM))	GGD
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens	Erasmus MC RIVM-CIb-IDS
Typering van stammen bij de mens	Erasmus MC RIVM-Cib-IDS
Contactopsporing (blootgestelden aan de bron / aan de patiënt)	GGD
Landelijke surveillance van patiënten	RIVM-CIb-EPI
Landelijke surveillance van virusstammen
Registratie en surveillance van beroepsgerelateerde gevallen	Gebeurt niet Nederlands Centrum voor Beroepsziekten
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	Erasmus MC RIVM-CIb-IDS

Aviaire influenza (hoog pathogene aviaire influenzavirussen)

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) aviaire influenza bij pluimvee en andere vogels dan pluimvee (Vogelgriep) Melden verdenking bij (dode) wilde vogels:	Dierenarts Dierhouder Laboratorium Wandelaars Waterschappen Natuurorganisaties
Bestrijdingsplichtig: JA	NVWA
Aansturen bestrijding uitbraak AI bij pluimvee	Ministerie LVVN
Verzamelen van materialen voor diagnostisch onderzoek bij pluimvee	NVWA
Bronopsporing: monstername bij pluimvee tracering onderzoek	NVWA
Uitvoeren bestrijding: Ruimen van besmet pluimvee Verwijderen/ophalen van (verdachte) dode vogels: 3 of meer dode eenden, ganzen of zwanen 20 of meer dode vogels van andere soorten	NVWA
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij pluimvee	WBVR Wageningen Bioveterinary Research (Wageningen Bioveterinary Research )
Typering van influenzastammen afkomstig van pluimvee	WBVR
Surveillance van aviaire influenza bij pluimvee	GD WBVR
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij (verdachte) dode wilde vogels	WBVR
Typering van influenzastammen afkomstig van dode wilde vogels	WBVR
Melding van gevallen van aviaire influenza bij dode wilde vogels	WBVR DWHC
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	WBVR Erasmus MC GD Gezondheidsdienst voor Dieren (Gezondheidsdienst voor Dieren )
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Nominale melding van humane gevallen aan de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten ) (dubbele meldingsplicht, WPG groep B1)	Behandelend arts Microbiologisch laboratorium
Afname van materialen voor laboratoriumonderzoek bij patiënten	Behandelend arts GGD (bij uitbraak)
Typering van stammen bij de mens	RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM))-IDS Erasmus MC
Contactopsporing ( blootgestelden aan de bron/aan de patient)
Vaccinatie van gezinscontacten (alleen tijdens influenzaseizoen)	GGD
Verstrekking profylaxe aan gezin en medewerkers van het bedrijf	GGD
Verstrekking profylaxe aan medewerkers bedrijfsarts bij ruiming)	Bedrijfsarts via NVWA
Landelijke surveillance van virusstammen	Landelijke surveillance van virusstammen RIVM-CIb-IDS Erasmus MC
Maatregelen in geval van wilde vogels met AI in/nabij zwemwater	Provincie
Publieksinformatie	RIVM-CIb GGD
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	RIVM-CIb-EPI RIVM-CIb-IDS Erasmus MC

Botulisme (Clostridium botulinum)

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: NEE Geen wettelijke meldingsplicht van gevallen van botulisme bij dieren
Verzamelen van materialen voor diagnostisch onderzoek (dode watervogels, vissen)	Waterkwaliteitsbeheerder
Verzamelen van dode dieren voor diagnostisch onderzoek op toxine: in grote rivieren en kanalen (bv. Maas, Rijn, kanalen, binnenscheepvaart) in kleine riviertjes, beken (die geen zwemwater zijn) in boerenslootjes, recreatieplassen, stadsvijvers, particuliere ontzandingen e.d in als zodanig aangewezen zwemwater	Rijkswaterstaat Waterschap Gemeente of de eigenaar Provincie
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij dode dieren (vogels, vissen)	WBVR Wageningen Bioveterinary Research (Wageningen Bioveterinary Research )
Verwijderen dode dieren uit oppervlaktewater	Waterschap
Activiteit alimentair	Uitvoerende organisatie
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (mogelijke) botulisme na nuttigen levensmiddelen/ met C. botulinum besmette levensmiddelen	Burger (meld voedselvergiftiging) GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten ) (contact via Alimentair Consulenten) Ondernemer (meld onveilige levensmiddelen)
Bronopsporing: inspectie en (waar mogelijk) monstername op de plaats van voedselbereiding tracering besmette levensmiddelen	NVWA
Laboratoriumonderzoek op toxine in voedselmonsters	WFSR
Maatregelen (handhaving) bij tekortkomingen voedselveiligheid	NVWA
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	WFSR
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Nominale melding van humane gevallen aan de GGD(dubbele meldingsplicht, WPG groep C)	Behandelend arts Microbiologisch laboratorium
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: kweek Determinatie	Elk medisch Microbiologisch laboratorium RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIB-IDS
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: aantonen van toxinevorming	WBVR
Typering van toxine bij de mens	WBVR
Landelijke surveillance van bacteriestammen	Wordt niet gedaan
Maatregelen in geval van botulisme in daartoe aangewezen zwemwater	Provincie
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	WBVR

Brucellose (Brucella spp.)

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) brucellose bij vee en andere zoogdieren (Brucellose)	Dierenarts Dierhouder Laboratorium
Bestrijdingsplichtig: JA	NVWA
Uitvoeren bestrijding	NVWA
Uitbraakonderzoek (monstername, tracering onderzoek)	NVWA
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij dieren en dierlijke materialen	WBVR Wageningen Bioveterinary Research (Wageningen Bioveterinary Research )
Typering van stammen	WBVR
Bronopsporing bij dieren	NVWA
Surveillance van Brucella (abortus/melitensis / suis) bij vee	GD Gezondheidsdienst voor Dieren (Gezondheidsdienst voor Dieren )
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	WBVR GD VMDC
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Nominale melding van humane gevallen aan de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten )(dubbele meldingsplicht, WPG groep C)	Behandelend arts Microbiologisch laboratorium
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: serologie van B.abortus en B.melitensis B. canis	Microbiologisch laboratorium WBVR
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: kweek	Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: kweek Elk medisch Microbiologisch laboratorium NB: verder in BSL 3 lab Indien aangetoond
Determineren en Typering van stammen bij de mens	RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM))-IDS meerdere laberatoria zie diagnostisch vademecum
Post-expositiebehandeling contacten (alleen bij labinfectie)	Medisch microbioloog
Landelijke surveillance van bacteriestammen	RIVM-CIb-IDS

BSE / TSE / vCJD (prionen)

BSE (Bovine Spongiforme Encephalopathie, de zogenaamde ‘gekkekoeienziekte) / TSE / scrapie bij vee en zoogdieren

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) BSE bij vee en zoogdieren (BSE/TSE/Scrapie)	Dierenarts Dierhouder Laboratorium
Bestrijdingsplichtig: JA	NVWA
Verzamelen van materialen bij slachthuis voor diagnostisch onderzoek	NVWA
Uitvoeren bestrijding bij dieren: ruimen geboortecohort ruimen nakomelingen geïnfecteerd dier	NVWA
Bronopsporing bij dieren (incl. tracering)	NVWA
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij dieren	Private laboratoria
Confirmatieonderzoek bij dieren	WBVR Wageningen Bioveterinary Research (Wageningen Bioveterinary Research )
Maatregelen (handhaven) m.b.t. geslachte dieren	NVWA
Surveillance (scrapie) schapen en geiten > 18 maanden	NVWA (slachthuis en destructor)
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	WBVR
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Nominale melding van humane gevallen aan de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten ) (WPG groep C)	RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM))
Nominale melding van humane gevallen aan het CIb (WPG groep C)	Erasmus MC
Nominale melding van humane gevallen aan EMC (afdeling Epidemiologie en Biostatistiek)	Erasmus MC (afdeling Epidemiologie en Biostatistiek)
Klinische (waarschijnlijkheids)diagnose	Behandelend arts (neuroloog)
Laboratoriumdiagnostiek: neuropathologisch onderzoek	Pathologisch laboratorium
Typering van stammen bij de mens	Niet van toepassing
Brononderzoek bij de patiënt (heteroanamnese - interviews)	Erasmus MC (afdeling Epidemiologie en Biostatistiek)
Opsporing van personen die zijn blootgesteld aan de patiënt binnen het ziekenhuis	Ziekenhuishygiëne/ Infectiepreventie Arbodienst
Opsporing van personen die zijn blootgesteld aan de patiënt buiten het ziekenhuis	GGD
Inventarisatie van risicofactoren voor blootstelling van derden	Erasmus MC (afdeling Epidemiologie en Biostatistiek)
Landelijke surveillance van patiënten	RIVM-CIb-EPI
Informatie aan landelijke media	RIVM-CIb
Publieksinformatie	GGD
Melden van beroepsgerelateerde gevallen aan Nederlands Centrum voor Beroepsziekten	Arbodienst
Registratie en surveillance van beroepsgerelateerde gevallen	Nederlands Centrum voor Beroepsziekten
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	Erasmus MC (Epidemiologie en Biostatistiek - Landelijke registratie prionziekten)

Campylobacteriose (Campylobacter spp.)

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding van (verdenking) van campylobacteriose bij zoogdieren (Campylobacter)	Dierenarts
Bestrijdingsplichtig: NEE
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	WBVR Wageningen Bioveterinary Research (Wageningen Bioveterinary Research ) (NRL) FD Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht (Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht ) OIE (World Organisation for Animal Health)-RL (richtlijn)) RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM))-Z&O
Activiteit alimentair	Uitvoerende organisatie
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (mogelijke) Campylobacter infectie na nuttigen levensmiddelen	Burger (meld voedselvergiftiging) GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten ) (contact via Alimentair Consulenten)
Bronopsporing: inspectie en (waar mogelijk) monstername op de plaats van voedselbereiding tracering besmette levensmiddelen	NVWA
Laboratoriumonderzoek van voedselmonsters	WFSR
Surveillance Campylobacter in levensmiddelen	NVWA
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	NVWA WFSR
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Melding van (mogelijke) voedselgerelateerde infecties aan de GGD	Burger (vrijwillig) Behandelend arts (verplicht – WPG) Instellingen (soms verplicht – WPG)¹ NVWA (via Alimentair Consulenten)
Anonieme melding van humane gevallen aan RIVM-CIb	GGD (alleen cluster van voedselinfecties)
Afname van materialen voor laboratoriumonderzoek bij patiënten en mogelijk blootgestelden	Behandelend arts GGD (bij uitbraak) Eventueel in samenwerking met andere organisaties (bv. ziekenhuis, verpleeghuis)
Typering van stammen bij de mens	RIVM-CIb-IDS Faculteit Diergeneeskunde

Brononderzoek: enquêtes bij patiënten en mogelijk blootgestelden (indien geïndiceerd)	GGD
Landelijke surveillance van voedselgerelateerde infecties en -vergiftigingen	RIVM-CIb-EPI NVWA
Publieksinformatie	RIVM (toolkit voedselinfecties) GGD Voedingscentrum
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	RIVM-CIb-IDS

¹Voedselbereider = exploitant van een levensmiddelenbedrijf (ambachtelijk en industrieel)

Echinococcose (Echinococcus granulosus en E. multilocularis)

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) echinococcose bij dieren (Echinococcus)	Dierenarts Laboratorium
Bestrijdingsplichtig: NEE
Verzamelen van E. granulosus verdacht materiaal bij het slachthuis	NVWA
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij slachtdierkarkassen	NVWA
Confirmatieonderzoek op cyste materiaal	RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM))-Z&O (NRL)
Maatregelen (handhaven) m.b.t. tot geslachte dieren	NVWA
Surveillance van echinococcose veterinair (slachthuis)	NVWA
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	RIVM-CIb-Z&O
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Melding van humane gevallen aan de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten )	Geen wettelijke meldingsplicht
Melding van humane gevallen aan RIVM-CIb door de GGD	Niet van toepassing
Primaire laboratoriumdiagnostiek E. granulosus bij de mens	RIVM-CIb-IDS LUMC Leids Universitair Medisch Centrum (Leids Universitair Medisch Centrum) Amsterdam UMC Universitair Medisch Centrum (Universitair Medisch Centrum) Erasmus MC
Primaire laboratoriumdiagnostiek E. multilocularis bij de mens	RIVM-CIb-IDS
Onderzoek cystenmateriaal: PCR	RIVM-CIb-IDS Amsterdam UMC
Overige diagnostiek (beeldvorming)	Behandelende specialist
Bronopsporing	Bronopsporing
Contactopsporing	GGD indien van toepassing
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	RIVM-CIb-IDS Amsterdam UMC

Enterohemorragische E. coli- / Shigella toxine producerende E.coli-infectie

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: NEE Geen wettelijke meldingsplicht van STEC-infecties bij dieren
Bronopsporing bij dieren naar aanleiding van humane gevallen	NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit )
Toezicht op de hygiëne bij kinderboerderijen, zorgboerderijen en dergelijke	NVWA GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten )
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	WBVR Wageningen Bioveterinary Research (Wageningen Bioveterinary Research ) GD Gezondheidsdienst voor Dieren (Gezondheidsdienst voor Dieren )
Activiteit alimentair	Uitvoerende organisatie
Melding aan NVWA van (mogelijke) STEC- infecties/met STEC besmette levensmiddelen	Burger (meld voedselvergiftiging) GGD (contact via Alimentair Consulenten) Ondernemer (meld onveilige levensmiddelen)
Bronopsporing: inspectie en (waar mogelijk) monstername op de plaats van voedselbereiding/bij de producent tracering besmette levensmiddelen	NVWA
Laboratoriumonderzoek van voedselmonsters	WFSR
Surveillance STEC in levensmiddelen	NVWA
Maatregelen (handhaven) bij tekortkomingen voedselveiligheid	NVWA
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	NVWA WFSR
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Nominale melding van humane gevallen aan de GGD (dubbele meldingsplicht, WPG groep B2)	Behandelend arts Microbiologisch laboratorium
Melding van (mogelijke) voedselgerelateerde gevallen aan de GGD	Burger (vrijwillig) Behandelend arts (verplicht – WPG) Instellingen (soms verplicht – WPG)¹ NVWA (via Alimentair Consulenten)
Afname van materialen voor laboratoriumonderzoek bij patiënten en blootgestelden	Behandelend arts GGD (bij uitbraak)
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: PCR	Elk medisch Microbiologisch laboratorium
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: kweek	Medisch Microbiologisch laboratorium
Typering van stammen bij de mens	RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM))-IDS
Contactopsporing (blootgestelden aan de bron/aan de patiënt	GGD
Bronopsporing Verzoek aan NVWA voor regionale ondersteuning: - verdenking voedselbron (contact via Alimentair Consulenten) - verdenking diercontact (contact via Regionale Veterinair Consulenten)
Landelijke surveillance van bacteriestammen	RIVM-CIb-IDS
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	RIVM-CIb-IDS

¹ Instellingen waar kwetsbare groepen verblijven moeten clusters van gastro-enteritis melden aan de GGD (ziekenhuizen, verpleeghuizen, verzorgingshuizen, scholen, kindercentra e.d.). Deze meldingsplicht is onafhankelijk van de oorzaak van de infecties.

Hantavirusinfectie

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht Veterinair: NEE Geen wettelijke meldingsplicht op Hantavirusinfectie bij dieren
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij dieren	RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM))-Z&O
Typering van virusstammen bij dieren	RIVM-CIb-IDS
Bronopsporing bij knaagdieren naar aanleiding van humane gevallen	NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit )
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	RIVM-CIb-Z&O
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Nominale melding van humane gevallen aan de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten )(dubbele meldingsplicht, WPG groep C)	Behandelend arts Microbiologisch laboratorium
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: serologie (alleen hantaan en puumula virus)	Erasmus MC RIVM-CIb-IDS
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: PCR	Erasmus MC RIVM-CIb-IDS
Typering van stammen bij de mens	Erasmus MC RIVM-CIb-IDS
Contactopsporing	Niet van toepassing
Landelijke surveillance van virusstammen	RIVM-CIb-IDS
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	Erasmus MC RIVM-CIb-IDS

Kwade droes (Burkholderia mallei)

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht Veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) kwade droes bij vee (Kwade droes)	Dierenarts Dierhouder Laboratorium
Bestrijdingsplichtig: JA	NVWA
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij paarden en paardachtigen	WBVR Wageningen Bioveterinary Research (Wageningen Bioveterinary Research )
Surveillance van kwade droes	n.v.t.
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Melding van humane gevallen aan de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten )	Geen wettelijke meldingsplicht
Melding van humane gevallen aan RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM)) door de GGD	Niet van toepassing
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: kweek	Microbiologisch laboratorium
Determineren/confirmeren van stammen bij de mens	RIVM-CIb-IDS
Bronopsporing bij de mens	GGD (indien betrokken)
Landelijke surveillance van patiënten	Gebeurt niet
Landelijke surveillance van bacteriestammen van de mens	Gebeurt niet
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	Arts-microbioloog Infectioloog

Leptospirose (Leptospira interrogans)

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) leptospirose bij dieren (alleen L. hardjo) (Leptospira hardjo)	Dierenarts laboratorium
Bestrijdingsplichtig: NEE
Verzamelen van materialen voor diagnostisch onderzoek bij vee	Dierenarts
In kaart brengen van een uitbraak bij vee (contactonderzoek, monsterneming)	GD Gezondheidsdienst voor Dieren (Gezondheidsdienst voor Dieren )
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij vee	GD AMC Academisch Medisch Centrum Amsterdam (Academisch Medisch Centrum Amsterdam)- Referentie laboratorium voor leptospirosen
Typering van stammen	AMC-Referentie-laboratorium voor leptospirosen
Bronopsporing bij dieren naar aanleiding humane gevallen	NVWA
Surveillance L. hardjo bij vee	GD
Surveillance (kiemsurveillance en datasurveillance)	?
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	GD (L. hardjo)
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Nominale melding van humane gevallen aan de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten )(dubbele meldingsplicht, WPG groep C)	Behandelend arts Microbiologisch laboratorium
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: PCR	AMC-Referentie-laboratorium voor leptospirosen LMMI ETZ Tilburg
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: serologie	AMC-Referentie-laboratorium voor leptospirosen Zie ook vademecum diagnostiek
Typering van stammen bij de mens	Amsterdam UMC Universitair Medisch Centrum (Universitair Medisch Centrum)-Referentie-laboratorium voor leptospirosen
Contactopsporing	Niet van toepassing
Landelijke surveillance van bacteriestammen	Landelijke surveillance van bacteriestammen Amsterdam UMC-Referentie-laboratorium voor leptospirosen
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	Amsterdam UMC-Referentie-laboratorium voor leptospirosen

Listeriose (Listeria monocytogenes)

Diagnostisch vademecum (IDS)
Richtlijn (LCI Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (onderdeel RIVM) (Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (onderdeel RIVM)))
Levensmiddelen en voedselveiligheid: Listeria monocytogenes (NVWA)
Netwerk Referentielaboratoria | RIVM

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) listeriose bij dieren (Listeria)	Dierenarts
Bestrijdingsplichtig: NEE
Bronopsporing bij dieren naar aanleiding van humane gevallen	NVWA
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	GD Gezondheidsdienst voor Dieren (Gezondheidsdienst voor Dieren )
Activiteit alimentair	Uitvoerende organisatie
Melding aan NVWA van listeriose gevallen/met Listeria besmette levensmiddelen	Burger (meld voedselvergiftiging) GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten ) (contact via Alimentair Consulenten) Ondernemer (meld onveilige levensmiddelen)
Bronopsporing: inspectie en (waar mogelijk) monstername op de plaats van voedselbereiding/bij de producent tracering besmette levensmiddelen	NVWA
Laboratoriumonderzoek van voedselmonsters	WFSR
Surveillance Listeria in levensmiddelen	NVWA
Maatregelen (handhaven) bij tekortkomingen voedselveiligheid	NVWA
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	NVWA WFSR
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Nominale melding van humane gevallen aan de GGD (dubbele meldingsplicht, WPG groep C)	Behandelend arts Microbiologisch laboratorium
Primaire diagnostiek: kweek	Elk Medisch Microbiologisch laboratorium
Typering van stammen bij de mens	Amsterdam UMC Universitair Medisch Centrum (Universitair Medisch Centrum) referentielaberatorium RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM))-IDS
Contactopsporing	Niet van toepassing
Landelijke surveillance van bacteriestammen (bloed- en liquorisolaten)	Referentielaboratorium voor Bacteriële Meningitis Amsterdam UMC
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	RIVM-CIb-EPI Arts-microbioloog Infectioloog

Pest (Yersinia pestis)

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) pest bij zoogdieren (Yersinia)	Dierenarts Dierhouder Jager Laboratorium
Bestrijdingsplichtig: JA	NVWA
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij dieren	WBVR Wageningen Bioveterinary Research (Wageningen Bioveterinary Research )
Bronopsporing bij dieren naar aanleiding van humane gevallen (indien autochtoon verkregen)	NVWA
Surveillance van Y. pestis¹	Niet van toepassing
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	WBVR
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Nominale melding van humane gevallen aan de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten )(dubbele meldingsplicht, WPG groep B1)	Behandelend arts Microbiologisch laboratorium
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens PCR	RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM))-IDS
Typering van stammen bij de mens	RIVM-CIb-IDS
Contactopsporing (blootgestelden aan dezelfde bron)	GGD
Landelijke surveillance van patiënten	Niet van toepassing
Landelijke surveillance van bacteriestammen	Niet van toepassing
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	RIVM-CIb-EPI RIVM-CIb-IDS

¹Yersinia pestis is een BSL(biosafety level) 3 organisme

Psittacose, aviaire chlamydiose (Chlamydia psittaci)

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) aviaire chlamydiose bij andere vogels dan pluimvee (Aviaire chlamydiose)	Dierenarts Dierhouder Laboratorium
Bestrijdingsplichtig: JA	NVWA
Verzamelen van materialen voor diagnostisch onderzoek bij vogels	NVWA
In kaart brengen van een uitbraak bij de vogels: monstername omgevingsonderzoek (waar mogelijk) tracering	NVWA
Uitvoering bestrijding van de uitbraak bij vogels (behandeling)	Dierenarts van de vogelhouder onder toezicht NVWA
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij vogels	WBVR Wageningen Bioveterinary Research (Wageningen Bioveterinary Research )
Typering van stammen bij vogels (genotypering, vergelijking stammen)	WBVR
Bronopsporing bij dieren naar aanleiding van humane gevallen	NVWA
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	WBVR FD Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht (Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht )
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Nominale melding van humane gevallen aan de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten )(dubbele meldingsplicht, WPG groep C)	Behandelend arts Microbiologisch laboratorium
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: serologie	Elk medisch Microbiologisch laboratorium
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: PCR	Enkele hierop gespecialiseerde microbiologische laboratoria, zie diagnostisch vademecum
Typering van stammen bij de mens	Typering van stammen bij de mens Zuyderland MC Sittard
Contactopsporing	Niet van toepassing
Landelijke surveillance van bacteriestammen	Zuyderland MC Sittard
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	Zuyderland MC Sittard Amsterdam UMC Universitair Medisch Centrum (Universitair Medisch Centrum)

Q-koorts (Coxiella burnetii)

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) Q-koorts bij vee (Q-Koorts)	Dierenarts Dierhouder Laboratorium
Bestrijdingsplichtig: JA Bij meer dan 50 melkgeiten/schapen D.m.v. tankmelk monitoring	NVWA
Verzamelen van materialen voor diagnostisch onderzoek bij dieren	NVWA
In kaart brengen van een uitbraak bij landbouwhuisdieren: monstername tracering	NVWA
Uitvoering bestrijding: verplichte vaccinatie beperkingen ten aanzien van bedrijf	Veehouder onder toezicht NVWA
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij vee	GD Gezondheidsdienst voor Dieren (Gezondheidsdienst voor Dieren )
Confirmatieonderzoek	WBVR Wageningen Bioveterinary Research (Wageningen Bioveterinary Research )
Typering van stammen	WBVR
Bronopsporing bij dieren naar aanleiding van humane gevallen	NVWA
Surveillance (tankmelkonderzoek melkgeiten en -schapen)	GD
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	WBVR GD
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Nominale melding van humane gevallen aan de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten ) (dubbele meldingsplicht, WPG groep C)	Behandelend arts Microbiologisch laboratorium
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: serologie	Elk medisch Microbiologisch laboratorium
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: PCR	Enkele microbiologische laboratoria, zie vademecum diagnostiek
Typering van stammen bij de mens	RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM))-Z&O Omgevingsmicrobiologie
Contactopsporing	Niet van toepassing
Landelijke surveillance van bacteriestammen	In ontwikkeling
Advies over diagnostiek / behandeling van chronische Q-koorts	Jeroen Bosch Ziekenhuis, PAMM Veldhoven Canisius Wilhelmina Ziekenhuis Nijmegen RIVM-CIb-IDS
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	Arts-microbioloog GGD Hart voor Brabant

Rabiës (klassiek rabies virus en European Bat Lyssa Virus, EBLV)

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) rabiës bij vee en zoogdieren (Rabiës)	Dierenarts Dierhouder Laboratorium
Bestrijdingsplichtig: JA
In kaart brengen van een uitbraak bij dieren (traceren)	NVWA
Uitvoeren bestrijding: euthanasie quarantaine verdachte dieren	NVWA
Transport van verdachte dieren naar het laboratorium	NVWA
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij dieren	WBVR Wageningen Bioveterinary Research (Wageningen Bioveterinary Research )
Typering van stammen	WBVR
Onderzoek van dieren naar aanleiding van bijtincidenten	NVWA
Surveillance (passief bij vleermuizen na bijtincident met mensen)	NVWA
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	WBVR
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Nominale melding van humane gevallen aan de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten )(dubbele meldingsplicht, WPG groep B1)	Behandelend arts Microbiologisch laboratorium
Afname van materialen voor laboratoriumonderzoek bij patiënten: serologie / PCR	Behandelend arts
Afname van materialen voor laboratoriumonderzoek bij patiënten: huidbiopt, corneaafdruk, serologie, PCR	Behandelend arts
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: serologie	Erasmus MC
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: PCR	Erasmus MC RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM))-IDS WBVR
Typering van stammen bij de mens (genotypering)	Erasmus MC
Landelijke surveillance van virusstammen	Wordt niet gedaan
Inventarisatie humane contacten van een patiënt	GGD / ziekenhuis
Beoordeling blootstelling aan mogelijk rabide dier	GGD RIVM-CIb-LCI Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (onderdeel RIVM) (Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (onderdeel RIVM))
Beleid post-expositieprofylaxe (MARIG(Menselijk Anti Rabiës Immunoglobuline)/vaccinatie)	GGD RIVM-CIb-LCI
Uitvoering post-expositieprofylaxe	Huisarts Ziekenhuis (SEH Spoedeisende hulp (Spoedeisende hulp)) GGD
Beheer en aflevering MARIG	RIVM-DVP¹
Aflevering rabiësvaccin (post-expositieprofylaxe)	RIVM-DVP Lokale apotheek²
Pre-expositievaccinatie – niet beroepsmatig	GGD Huisarts Travel Clinic
Pre-expositievaccinatie – beroepsmatig	Bedrijfsarts/arbodienst GGD Travel Clinic
Aflevering rabiësvaccin (pre-expositievaccinatie)	RIVM-DVP Lokale apotheek GGD
Publieksinformatie	GGD
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	LCI (post-expositie immunisatie)

Rift Valley Koorts (Rift Valley Fever Virus)

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) Rift Valley Koorts bij vee (Riftdalkoortsvirus)	Dierenarts Dierhouder Laboratorium
Bestrijdingsplichtig: JA
Aansturen bestrijding uitbraak bij vee	Ministerie LVVN
Verzamelen van materialen voor diagnostisch onderzoek	NVWA
In kaart brengen uitbraak: monstername traceren	NVWA
Uitvoeren bestrijding uitbraak: ruiming vaccinatie	NVWA
Vectorbestrijding	NVWA-CMV
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij dieren	WBVR Wageningen Bioveterinary Research (Wageningen Bioveterinary Research )
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	WBVR
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Nominale melding van humane gevallen aan de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten )(dubbele meldingsplicht, WPG groep A) – voor zover het verloopt onder het beeld van hemorragische koorts	Behandelend arts Arts-microbioloog
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: PCRpolymerase c	Erasmus MC
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: kweek	Erasmus MC ( PCR en IF)
Typering van stammen bij de mens	Gebeurt niet
Contactopsporing binnen het ziekenhuis	Arts-microbioloog
Contactopsporing buiten het ziekenhuis	GGD
Coördinatie van de bestrijding	RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM)) samen met GGD’en
Communicatie (media)	RIVM-CIb-LCI Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (onderdeel RIVM) (Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (onderdeel RIVM)) GGD
Verstrekking profylaxe aan contacten	N.v.t.
Landelijke surveillance van patiënten	Gebeurt niet
Landelijke surveillance van virusstammen	Gebeurt niet
Voorlichting aan blootgestelden – beroepsmatig	Bedrijfsarts/arbodienst Arts-microbioloog (intramuraal)
Publieksinformatie	RIVM-CIb GGD
Coördinatie van de bestrijding	RIVM-CIb samen met GGD’en

Salmonellose (Salmonella spp.)

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) salmonellose bij dieren (Salmonella)	Dierenarts Laboratoria
Bestrijdingsplichtig: JA Alleen bij legkippen en vermeerderingskippen
Uitvoeren bestrijding: ruiming van besmette koppels legkippen	NVWA
Bronopsporing bij dieren naar aanleiding van humane gevallen	NVWA
Surveillance (dieren)	GD Gezondheidsdienst voor Dieren (Gezondheidsdienst voor Dieren ) erkende private laboratoria(externe link)
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	WBVR Wageningen Bioveterinary Research (Wageningen Bioveterinary Research ) RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM))-Z&O
Activiteit alimentair	Uitvoerende organisatie
Melding aan NVWA van (mogelijk) voedselgerelateerde Salmonella uitbraken/ met Salmonella besmette levensmiddelen	Burger (meld voedselvergiftiging) GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten ) (contact via Alimentair Consulenten) Ondernemer (meld onveilige levensmiddelen)
Bronopsporing: inspectie en (waar mogelijk) monstername op de plaats van voedselbereiding/ bij de producent tracering besmette levensmiddelen	NVWA
Laboratoriumonderzoek van voedselmonsters (incl. typering stammen)	WFSR
Surveillance Salmonella in levensmiddelen	NVWA
Maatregelen (handhaven) bij tekortkomingen voedselveiligheid	NVWA
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	NVWA WFSR
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Melding van (mogelijke) voedselinfecties aan de GGD	Burger (vrijwillig) Behandelend arts (verplicht – WPG) Instellingen (soms verplicht – WPG)¹ NVWA (via Alimentair Consulenten)
Anonieme melding van humane gevallen aan RIVM-CIb	GGD (bij uitbraak)
Afname van materialen voor laboratoriumonderzoek bij patiënten en mogelijk blootgestelden	Behandelend arts GGD (bij uitbraak) Eventueel in samenwerking met andere organisaties (bv. ziekenhuis, verpleeghuis)
Typering van stammen bij de mens	RIVM-CIb-IDS
Brononderzoek: enquêtes bij patiënten en mogelijk blootgestelden	GGD
Landelijke surveillance van voedselinfecties en -vergiftigingen	RIVM-CIb-EPI NVWA
Publieksinformatie	RIVM (toolkit) GGD Voedingscentrum
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	RIVM-CIb-EPI RIVM-CIb-IDS

¹ Instellingen waar kwetsbare groepen verblijven moeten clusters van gastro-enteritis melden aan de GGD (ziekenhuizen, verpleeghuizen, verzorgingshuizen, scholen, kindercentra e.d.). Deze meldings- plicht is onafhankelijk van de oorzaak van de infecties.

Sars-CoV-2 (infectie met Sars-CoV-2)

Hyperlink naar relevante webpagina’s

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) Sars-CoV-2 bij marterachtigen en andere zoogdieren (Sars-CoV-2)
Bestrijdingsplichtig: JA
Uitvoeren bestrijding:	NVWA
Primaire laboratorium diagnostiek	WBVR Wageningen Bioveterinary Research (Wageningen Bioveterinary Research )
Typering van virusstammen
Bronopsporing bij dieren naar aanleiding van humane gevallen	NVWA
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	WBVR

Simian immunodeficiency virus (SIV)

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) SIV-infecties bij zoogdieren (Simian immunodeficiency virusinfecties)	Dierenarts Dierhouder Laboratorium
Bestrijdingsplichtig: NEE
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij apen	Erasmus MC
Typering van virusstammen	Erasmus MC
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	Erasmus MC
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Melding van humane gevallen aan de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten )	Geen wettelijke meldingsplicht
Melding van humane gevallen aan RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM)) door de GGD	Niet van toepassing

Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: serologie	Niet van toepassing
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: PCR Niet van toepassing	Niet van toepassing
Typering van stammen bij de mens	Niet van toepassing
Bronopsporing bij de mens	GGD (mits betrokken)
Contactopsporing (blootgestelden aan dezelfde bron)	GGD (mits betrokken)
Landelijke surveillance van patiënten	Gebeurt niet
Landelijke surveillance van virusstammen	Gebeurt niet
Specifieke inhoudelijke deskundigheid

Toxoplasmose (Toxoplasma gondii)

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) toxoplasmose bij dieren (Toxoplasmose)	Dierenartsen Laboratoria
Bestrijdingsplichtig: NEE
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM))-Z&O WBVR Wageningen Bioveterinary Research (Wageningen Bioveterinary Research )
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Melding van humane gevallen aan de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten )	Geen wettelijke meldingsplicht
Melding van humane gevallen aan RIVM-CIb door de GGD	Niet van toepassing
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: serologie	Microbiologisch laboratorium
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: PCR	RIVM-CIb-IDS Amsterdam UMC Universitair Medisch Centrum (Universitair Medisch Centrum) Erasmus MC LUMC Leids Universitair Medisch Centrum (Leids Universitair Medisch Centrum) LVI(Laboratorium voor infectieziekten) Radboud-UMC UMCG Universitair Medisch Centrum Groningen (Universitair Medisch Centrum Groningen) UMCU Medisch Centrum Utrecht)
Typering van stammen bij de mens	RIVM-CIb-IDS RIVM-CIb-Z&O
Bronopsporing bij de mens	Gebeurt niet
Contactopsporing	Niet van toepassing
Landelijke surveillance van parasieten	Gebeurt niet
Publieksinformatie	GGD RIVM (Toolkit zwangeren)
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	RIVM-CIb-IDS

Trichinellose (Trichinella spp.)

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) trichinellose bij vee (Trichinellose)	Dierenarts Dierhouder Laboratorium
Bestrijdingsplichtig: NEE
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij slachtdierkarkassen	Private laboratoria
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij dieren	RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM))-Z&O
Confirmatieonderzoek van verdacht materiaal	RIVM-CIb-Z&O
Maatregelen (handhaven) bij afwijkingen geslachte dieren	NVWA
Surveillance van trichinose bij varkens en paarden (slachthuis)	NVWA
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	RIVM-CIb-Z&O
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Nominale melding van humane gevallen aan de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten )(dubbele meldingsplicht, WPG groep C)	Behandelend arts icrobiologisch laboratorium
Afname van materialen voor laboratoriumonderzoek bij patiënten en mogelijk blootgestelden	Behandelend arts
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: serologie	RIVM-CIb-IDS
Afnemen spierbiopt	Chirurg
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens: spierbiopt	Pathologie
Typering van Trichinella-larven	RIVM-CIb-Z&O
Landelijke surveillance van patiënten	RIVM-CIb-EPI
Landelijke surveillance van Trichinellae (wormen)	RIVM-CIb-Z&O
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	RIVM-CIb-IDS RIVM-CIb-Z&O

Tuberculose (Mycobacterium tuberculosis complex)

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) tuberculose door infecties van agentia uit het Mycobacterium tuberculosis complex bij vee of zoogdieren (Mycobacterium tuberculosis-complex)	Dierenarts Dierhouder Laboratorium
Bestrijdingsplichtig: NEE
Verzamelen van materialen voor diagnostisch onderzoek bij verdachte dieren	NVWA
In kaart brengen van een uitbraak bij dieren: contactonderzoek mantoux testen verdachte dieren	NVWA
Uitvoeren bestrijding: ruiming van mantoux positieve dieren (afhankelijk van omvang uitbraak) ruiming heel bedrijf	NVWA
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij geruimde dieren	WBVR Wageningen Bioveterinary Research (Wageningen Bioveterinary Research )
Bronopsporing bij dieren naar aanleiding van humane gevallen	NVWA
Surveillance van tuberculose bij rundvee (slachthuis)	NVWA
Typering van stammen	WBVR
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	WBVR
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Nominale melding van humane gevallen aan de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten ) (dubbele meldingsplicht, WPG groep B1)	Behandelend arts Microbiologisch laboratorium
Anonieme melding van humane gevallen aan RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM)) (NTR)	GGD- tuberculosebestrijding
Afname van materialen voor laboratoriumonderzoek bij patiënten en contacten	Behandelend arts
Overige diagnostiek (huidtest)	GGD
Overige diagnostiek (beeldvormende diagnostiek)	GGD Longarts
Typering van stammen bij de mens	RIVM-CIb-IDS
Coördinatie en uitvoering van de bestrijding rond een patiënt met (boviene) tuberculose	GGD
Onderzoek bij patiënten en mogelijk blootgestelden aan boviene tuberculose (ringonderzoek)	GGD
Bronopsporing bij de mens	GGD
Contactopsporing buiten ziekenhuis	GGD
Contactopsporing binnen ziekenhuis	Consulent infectiepreventie, bedrijfsarts/arbodienst
Landelijke surveillance van patiënten	RIVM-CIb-EPI KNCV voor tuberculosebestrijding
Landelijke surveillance van bacteriestammen	RIVM-CIb-IDS
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	KNCV Expertisecentra Publieke Tuberculosebestrijding

Tularemie (Francisella tularensis)

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA van (verdenking) tularemie bij zoogdieren (Tularemie)	Dierenarts Dierhouder Jager Laboratorium
Bestrijdingsplichtig: JA
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij dieren	WBVR Wageningen Bioveterinary Research (Wageningen Bioveterinary Research )
Bronopsporing bij dieren naar aanleiding van humane gevallen	NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit )
Surveillance van F. tularensis	DWHC
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	WBVR
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Nominale melding van humane gevallen aan de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten ) (dubbele meldingsplicht, WPG groep C)	Behandelend arts Microbiologisch laboratorium
Melding van humane gevallen aan RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM)) door de GGD	GGD
Afname van materialen voor laboratoriumonderzoek van patiënten en contacten	Behandelend arts
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens	RIVM-CIb-IDS
Typering van stammen bij de mens	RIVM-CIb-IDS
Landelijke surveillance van bacteriestammen	RIVM-CIb-IDS
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	RIVM-CIb-EPI RIVM-CIb-IDS Arts-microbioloog Infectioloog

Virale hemorragische koortsen (o.a. Filovirussen: Marburg virus, Ebola virus)

Diagnostisch vademecum (IDS)
Ebolavirus
Marburgvirus
Lassavirus
Krim-Congovirus
Diagnostisch Vademecum Infectieziekten tabel | RIVM rift valley fever
Richtlijn (LCI Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (onderdeel RIVM) (Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (onderdeel RIVM)))
Lassakoorts
Ebola / Marburg
Krim-Congokoorts
Rift Valley fever | LCI richtlijnen (rivm.nl)
Platform Preparatie A-ziekten | RIVM

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) virale hemorragische koorts bij zoogdieren (Virale hemorragische septikemie)	Dierenarts Dierhouder Laboratorium
Bestrijdingsplichtig: JA
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij dieren	WBVR Wageningen Bioveterinary Research (Wageningen Bioveterinary Research )
Typering van virusstammen	WBVR
Bronopsporing bij dieren naar aanleiding van humane gevallen	NVWA
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	WHO-Reference and Research Centre for Arboviruses and Hemorrhagic Fever Viruses Erasmus MC
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Nominale melding van humane gevallen aan de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten ) (dubbele meldingsplicht, WPG groep A)	Behandelend arts Microbiologisch laboratorium
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens	Erasmus MC RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM))-IDS
Typering van stammen bij de mens	Nog niet mogelijk in Nederland (BSL4)
Bronopsporing bij de mens	GGD
Contactopsporing binnen het ziekenhuis	Arts-microbioloog
Contactopsporing buiten het ziekenhuis	GGD
Coördinatie van de bestrijding	RIVM-CIb-LCI
Communicatie (media)	RIVM-CIb-LCI GGD
Bepalen beleid postexpositieprofylaxe (ribavirine)	Arts-microbioloog GGD
Organiseren postexpositiebehandeling van contacten	Arts-microbioloog GGD
Landelijke surveillance van virusstammen	Gebeurt niet
Melden van beroepsgerelateerde gevallen aan Nederlands Centrum voor Beroepsziekten	Arbodienst
Registratie en surveillance van beroepsgerelateerde gevallen	Nederlands Centrum voor Beroepsziekten
Voorlichting aan blootgestelden – niet beroepsmatig	GGD
Voorlichting aan blootgestelden – beroepsmatig	Arbodienst Arts-microbioloog (intramuraal)
Publieksinformatie	RIVM-CIb GGD
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	LUMC Leids Universitair Medisch Centrum (Leids Universitair Medisch Centrum) RIVM-CIb-IDS WHO-Reference and Research Centre for Arboviruses and Hemorrhagic Fever Viruses Erasmus MC

Virale paarden-encefalomyelitiden (WEE, EEE, VEE)

Diagnostisch vademecum (IDS)

Activiteit veterinair	Uitvoerende organisatie
Meldplicht veterinair: JA
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (verdenking) virale paarden- encefalomyelitis bij vee (Paardenencefalomyelitis)	Dierenarts Dierhouder Laboratorium
Bestrijdingsplichtig: JA
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij paarden	WBVR Wageningen Bioveterinary Research (Wageningen Bioveterinary Research )
Typering van virusstammen	WBVR
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	WBVR
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Melding van humane gevallen aan de GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten )	Geen wettelijke meldingsplicht
Melding van humane gevallen aan RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM)) door de GGD	Niet van toepassing
Afname van materialen voor laboratoriumonderzoek bij patiënten en blootgestelden	Behandelend arts
Primaire laboratoriumdiagnostiek bij de mens	Erasmus MC WBVR
Typering van stammen bij de mens	Niet van toepassing
Bronopsporing bij de mens	GGD (indien betrokken)
Contactopsporing (blootgestelden aan dezelfde bron)	GGD (indien betrokken)
Landelijke surveillance van patiënten	Gebeurt niet
Landelijke surveillance van virusstammen	Gebeurt niet
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	WBV

Voedselinfectie en –vergiftiging

Richtlijn (LCI)
Melden voedselvergiftiging (NVWA)
Informatiemateriaal voedselinfecties (RIVM)

Activiteit alimentair	Uitvoerende organisatie
Melding aan NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ) van (mogelijk) voedselgerelateerde infecties/uitbraken	Burger (meld voedselvergiftiging) GGD Gemeentelijke gezondheidsdiensten (Gemeentelijke gezondheidsdiensten ) (contact via Alimentair Consulenten) Ondernemer (meld onveilige levensmiddelen)
Bronopsporing: inspectie en (waar mogelijk) monstername op de plaats van voedselbereiding/bij de producent tracering in de voedselproductieketen tracering besmette levensmiddelen	NVWA
Laboratoriumonderzoek van voedsel- en omgevingsmonsters incl. typering stammen)	WFSR
Maatregelen (handhaven) bij tekortkomingen voedselveiligheid	NVWA
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	NVWA WFSR RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-CIb Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM) (Centrum Infectieziektebestrijding (onderdeel van het RIVM))-EPI
Rapportageverplichting uitbraakonderzoek (Zoönoserichtlijn 2003/99/EG())	NVWA RIVM-CIb-EPI
Activiteit humaan	Uitvoerende organisatie
Melding van (mogelijke) voedselinfecties aan de GGD	Burger (vrijwillig) Behandelend arts (verplicht – WPG) Instellingen (soms verplicht – WPG)¹ NVWA (via Alimentair Consulenten
Anonieme melding van humane gevallen aan RIVM-CIb	GGD (bij uitbraak)
Afname van materialen voor laboratoriumonderzoek bij patiënten en mogelijk blootgestelden	Behandelend arts GGD (bij uitbraak) Eventueel in samenwerking met andere organisaties (bv. ziekenhuis, verpleeghuis)
Typering van stammen bij de mens	RIVM-CIb-IDS
Laboratoriumonderzoek van patiëntenmonsters	Elk medisch Microbiologisch laboratorium
Brononderzoek: enquêtes bij patiënten en mogelijk blootgestelden	GGD
Landelijke surveillance van voedselinfecties en -vergiftigingen	RIVM-CIb-EPI NVWA
Publieksinformatie	RIVM (toolkit) GGD Voedingscentrum
Specifieke inhoudelijke deskundigheid	RIVM-CIb-EPI RIVM-CIb-IDS NVWA